Οι μέλισσες προέρχονται από μια αρχαία γενεαλογία μελισσών που έφτασαν από την Ασία περίπου 300.000 χρόνια πριν. Αυτές γρήγορα εξαπλώθηκαν και άρχισαν να εκτρέφονται σε όλη την Ευρώπη και την Αφρική.
Οι μέλισσες έχουν αναπτύξει μία πολύπλοκη γλώσσα για να ενημερώνουν η μία την άλλη που βρίσκεται το καλύτερο νέκταρ και χρησιμοποιούν τον ήλιο ως σημείο αναφοράς. Το εκπληκτικό είναι ότι μπορούν να συνεννοούνται ακόμη και τις συννεφιασμένες μέρες ή τη νύχτα, υπολογίζοντας τη θέση του ήλιου στην άλλη πλευρά του κόσμου. Οι μέλισσες είναι ιδιαιτέρως κοινωνικά και συνεργατικά έντομα. Διαθέτουν μία μοναδική και περίπλοκη μορφή επικοινωνίας, βασισμένη στην όραση, την κίνηση και την οσμή, που ακόμη και οι επιστήμονες δεν κατανοούν πλήρως. Είναι γνωστό πως επικοινωνούν μεταξύ τους μέσω πολύπλοκων «χορευτικών» κινήσεων. Έρευνα έχει δείξει πως οι μέλισσες έχουν την ικανότητα της αφηρημένης σκέψης, καθώς και της αναγνώρισης των μελών της οικογένειάς τους ανάμεσα σε άλλες μέλισσες στην κυψέλη.
Μια μέλισσα, ίσως επισκεφθεί περίπου 1000-1500 άνθη προκείμενου να εξασφαλίσει την κατάλληλη ποσότητα στο στομάχι της, για να ξεκινήσει η διαδικασία μετατροπής του νέκταρ, μεσώ ενζύμων, σε μέλι, το οποίο αποτελεί ζωτική τροφή γι’ αυτές κατά τη διάρκεια του χειμώνα. Το μέλι είναι βασική πηγή ενέργειας των μελισσών και χωρίς αυτό παύουν να υπάρχουν καθώς τους παρέχει όλα τα αναγκαία θρεπτικά συστατικά και ειδικά σε δυσμενείς καιρικές συνθήκες. Αποθηκεύουν το νέκταρ στο σάκο μελιού που διαθέτουν.Έπειτα από την επιστροφή της στην εκάστοτε κυψέλη, οι μέλισσες“εργάτες” βοηθούν περαιτέρω στην διαδικασία αυτή, και ύστερα η κυψέλη σαν ενιαία μονάδα τροφοδοτεί το κάθε “μέλος” με επαρκή ποσότητα.Το νέκταρ περιέχει πολύ νερό, και λόγω αυτού οι μέλισσες πρέπει να δουλέψουν πολύ σκληρά για να το στεγνώσουν. Προσθέτουν από το σώμα τους το ένζυμο ιμβερτάση για να το μετατρέψουν σε ένα μείγμα από σουκρόζη και να το αποτρέψουν από το να χαλάσει. Το αποθηκεύουν στα κέρινα κελιά τους, για να ωριμάσει.
Εδώ είναι πολύ σημαντικό να αναφέρουμε ότι η κάθε μέλισσα μπορεί να παράξει 1/4 μιας κουταλιάς σε όλη της την ζωή.Το μέλι είναι βασική πηγή ενέργειας των μελισσών και χωρίς αυτό παύουν να υπάρχουν καθώς τους παρέχει όλα τα αναγκαία θρεπτικά συστατικά και ειδικά σε δυσμενείς καιρικές συνθήκες. Κλέβοντας τους το μέλι, είναι καταστρεπτικό γι’ αυτές.
Επικονίαση
Μερικά φυτά απαιτούν επικονίαση από ένα άλλο φυτό (διασταυρούμενη επικονίαση), μερικά όμως είναι σε θέση να το κάνουν τα ίδια για τον εαυτό τους (αυτεπικονίαση),με τη βοήθεια του ανέμου και του νερού. Αυτό έρχεται σε αντίθεση με την νεώτερη πρακτική του υβριδισμού, όπου τα φυτά με διάφορα χαρακτηριστικά που θεωρούνται επιθυμητά, είναι σκόπιμα επικονιασμένα από εκτρεφόμενες μέλισσες για εμπορικούς ή άλλους βοτανικούς σκοπούς. Παραδείγματα φυτών που χρησιμοποιούν αιολική ενέργεια για διασταυρωμένη επικονίαση περιλαμβάνουν χόρτα, πικραλίδες, σφενδάμι ενώ,παραδείγματα αυτο-επικονιαστικών φυτών περιλαμβάνουν σιτάρι, κριθάρι, βρώμη, ρύζι, ντομάτες, πατάτες, βερίκοκα και ροδάκινα. Τα φυτά παράγουν νέκταρ για να προσελκύσουν επικονιαστές (μέλισσες, πεταλούδες, νυχτερίδες και άλλα θηλαστικά), που είναι απαραίτητα για την επιτυχή αναπαραγωγή των φυτών.
Οι μελισσοκόμοι θα σου πουν ότι οι vegans ωφείλουν να τρώνε μέλι, γιατί οι μέλισσες επικονιάζουν πολλές σοδειές.
Οι μέλισσες είναι συμπτωματικοί επικονιαστές. Η επικονίαση γίνεται τυχαία. Οι μέλισσες δεν κάνουν τίποτα για να συμβεί αυτό και δεν είναι ο σκοπός τους αυτός. Οι μέλισσες απλά κινούνται από φυτό σε φυτό για να συλλέξουν τη γύρη. Αυτή κολλάται στα τριχωτά τους σώματα, όπου και έρχεται σε επαφή με άλλα λουλούδια. Με βάση αυτό, όχι δεν τίθονται ηθικοί ισχυρισμοί περί μη κατανάλωσης σοδειών που επικονιάζονται από τις μέλισσες. Επιπλεον, πριν την εισαγώγη και εκτροφή των συμβατικών μελισσών η επικονίαση γινόταν από περισσότερα 3.500 είδη μελισσών, σκώρους και σκαθάρια και άλλα ζώα όπως νυχτερίδες και πτηνά.
Η αλήθεια είναι ότι οι μέλισσες της συμβατικής μελισσοκόμιας δεν είναι τόσοι καλοί επικονιαστές όπως οι άγριες μέλισσες πχ. Bumblebees, carpenter & digger bees. Οι συμβατικές μέλισσες μάλιστα απειλούν τις ιθαγενείς αγριο-μέλισσες λόγω των παρασιτικών ασθενειών και των 20 ιών που μπορεί να φέρουν. Όχι μόνο μπορεί να μολύνουν τις άγριες bumble bees,αλλά και τις σφήκες και τα μυρμήγκια. Πιο συγκεκριμένα το παράσιτο Varroa mite είναι αυτό που απειλεί τις συμβατικές μέλισσες. Εξαιτίας της μαζικής εκτροφής μελισσών, έχει μειωθεί ο αριθμός των βομβίνων (καθ. μπάμπουρες) και πολλών ειδών πτηνών.
Οι πληθυσμοί των εκτρεφομένων μελισσών ορισμένες φορές υποκύπτουν σε μια ασθένεια που ονομάζεται «διαταραχή κατάρρευσης της αποικίας» – το οποίο οι επιστήμονες συνδέουν με το «άγχος διαχείρισης των μελισσών», τη «δηλητηρίαση από φυτοφάρμακα» και «ανεπαρκή αναζήτηση τροφής / κακή διατροφή».Τέλος τα ηλεκτρομαγνητικά κύματα της κινητής τηλεφωνίας αποπροσανατολίζουν τις μέλισσες με αποτέλεσμα να χάνουν την κατεύθυνση τους και να μην μπορούν να επικοινωνήσουν μεταξύ τους για την εύρεση τροφής.
Πρακτικές Μελισσοκομίας
Οι συμβατικοί μελισσοκόμοι στοχεύουν να συλλέξουν την μεγίστη ποσότητα μελιού από την εκάστοτε κυψέλη. Όταν γίνει η συλλογή τότε η αντικατάσταση του μελιού στην κυψέλη γίνεται με ζάχαρη. Όντας ένα υλικό με μηδενική θρεπτική άξια μπορούμε όλοι να καταλάβουμε πόσο κακό προξενεί αυτό στην υγειά των εντόμων.Οι μελισσοκόμοι αντικαθιστούν το μέλι που παίρνουν από την κυψέλη με ένα υποκατάστατο ζάχαρης, το οποίο είναι πολύ χειρότερο, από θρεπτικής άποψης, για την υγεία των μελισσών. Το φθηνό υποκατάστατο ζάχαρης δεν περιέχει τα θρεπτικά στοιχεία, τα λίπη και τις βιταμίνες που έχει το μέλι. Αυτή η ανήθικη πρακτική αναγκάζει τις μέλισσες να εργάζονται παραπάνω για να αντικαταστήσουν το μέλι που λείπει. Μια εργάτρια μέλισσα χρειάζεται περίπου 4mg μέλι την ημέρα.
Οι μελισσοκόμοι παίρνοντας το μέλι των μελισσών, το αντικαθιστούν συνήθως με ένα διάλυμα σακχαρόζης, ανασχηματισμένα σάκχαρα, HFCS (σιροπι καλαμποκιού υψηλής φρουκτόζης) ή διάφορα σιρόπια φρούτων με κύριο συστατικό την άσπρη ζάχαρη προκειμένου να επιβιώσουν. Η χρήση όμως αυτών των ζαχαρούχων μειγμάτων, μπορεί να θέσει σε κίνδυνο την ικανότητα των μελισσών να αντιμετωπίσουν τα φυτοφάρμακα και τους παθογόνους οργανισμούς και να συμβάλουν στις απώλειες αποικιών. Οι Mao et al (2015) αναφέρουν ότι τα ευρήματά τους δείχνουν ότι η κατανάλωση τροφής που αντικαθιστά το μέλι εμποδίζει τις μέλισσες να εκτεθούν σε ουσίες που βοηθούν τις μέλισσες να καταπολεμούν τις τοξίνες, όπως αυτές που υπάρχουν στα φυτοφάρμακα.
Κύρια πηγή πρωτεΐνης των μελισσών είναι η γύρη. Μια αποικία συλλέγει 10-26 κιλά γύρη ανά το χρόνο. Οι μέλισσες πρέπει να καταναλώνουν δέκα αμινοξέα που θεωρούνται απαραίτητα για τη διατροφή τους . Οι απαιτήσεις αμινοξέων είναι οι υψηλότερες για την λευκίνη, την ισολευκίνη και την βαλίνη. Μια εργάτρια μέλισσα καταναλώνει 3.4–4.3 mg γύρης την ημέρα. Οι μέλισσες χρειάζονται διάφορα είδη γύρης για να καλύψουν τις ανάγκες τους σε αμινοξέα. Οι μονοκαλλιέργειες σε αυτή τη περίπτωση δεν είναι βοηθητικές.
Αντικαθιστώντας το μέλι με ζαχαρούχα σκευάσματα ζάχαρης και κλέβοντας το μέλι τους, το οποίο μετά το εμπορεύεται ο άνθρωπος,οι μέλισσες καταδικάζονται σε χρόνιο στρες, το οποίο καταβάλλει τον οργανισμό τους.Πλέον υπάρχουν βιταμινούχα σκευάσματα και για τις μέλισσες, προκειμένου να ενισχυθεί η διατροφή τους για να συνεχίσουν σαν εργάτριες να παράγουν μέλι για τον άνθρωπο.Επίσης, οι μελισσοκόμοι χορηγούν τακτικά αντιβιοτικά στις μέλισσες τους. Η χρήση αυτή αποδεικνύεται ότι συμβάλλει σε ανεπάρκειες του ανοσοποιητικού συστήματος και προάγει την ανάπτυξη ανθεκτικών στα αντιβιοτικά ασθενειών.
Η μελισσοκομία μπορεί να προκαλέσει τεράστια προβλήματα στην γονιδιακή δεξαμενή πληθυσμού των μελισσών και να αυξήσει τον κίνδυνο ασθενειών σε αυτές, οι οποίες (ασθένειες) μεταφέρονται από κυψέλη σε κυψέλη λόγω μεταφοράς τους από τον άνθρωπο. Κατ΄ επέκταση, αυτό έχει ως αποτέλεσμα την μεταφορά αυτών των ασθενειών σε άλλους επικονιαστές- είδη στα οποία και άνθρωποι αλλά και πολλά ζώα βασιζόμαστε.
Συγκομιδή
Πώς λειτουργεί ο καπνός;
Κάθε φορά που υπάρχει ένδειξη καπνού από τις μέλισσες , απελευθερώνουν μια φερομόνη συναγερμού για να στείλουν το μήνυμα σε όλη την κυψέλη ,βάζοντας το σε κατάσταση συναγερμού. Με την έναρξη του συναγερμού και για την αντιμετώπιση του κινδύνου, εξέρχονται από την κυψέλη πρώτες οι μέσης ηλικίας μέλισσες, οι οποίες βέβαια έχουν και το πιο πολύ δηλητήριο. Αυτές αμύνονται της κυψέλης επιτιθέμενες στον κάθε εισβολέα.Αυτή η φερομόνη συναγερμού είναι ο τρόπος με τον οποίο οι μέλισσες επικοινωνούν μεταξύ τους,ο καπνός καλύπτει τις φερομόνες που είναι υπεύθυνες για τη σήμανση «συναγερμού» και αποτρέπει τη δημιουργία ταραχής σε ολόκληρη την αποικία.
Με την είσοδο του καπνού στην κυψέλη έστω και σε μικρή ποσότητα, οι μέλισσες πάνε αμέσως και γεμίζουν τον πρόλοβο τους (κοινωνικό στομάχι ή προστόμαχο) με μέλι και είναι έτοιμες για εγκατάλειψη. Γεμίζουν τον πρόλοβό τους για να εγκαταλείψουν την κυψέλη και να πάνε κάπου αλλού να την δημιουργήσουν από την αρχή.
Ένας ακόμη λόγος θανάτου ή ακρωτηριασμού των φτερών και των ποδιών των μελισσών είναι ο απρόσεκτος χειρισμός.Στη συγκομιδή, οι μελισσοκόμοι χρησιμοποιούν ξέστρα, δηλαδή μεταλλικά “μαχαίρια” για να σηκώσουν τα πλαίσια-μελίσσια και να προχωρήσουν με την αφαίρεση του προστατευτικού κεριού και την μεταφορά τους σε εξαγωγείς μελιού. Κατά τη διάρκεια της αφαίρεσης του μελιού από την κυψέλη, πολλές μέλισσες πεθαίνουν, καθώς τσιμπούν τους μελισσοκόμους.
Άλλη μια συνηθισμένη πρακτική των μελισσοκόμων είναι η καταστροφή ολόκληρων των κυψελών αφότου συλλέξουν το μέλι, σε μια προσπάθεια να διατηρήσουν χαμηλά το κόστος. Συχνά καταστρέφουν το μελίσσι χρησιμοποιώντας κυανιούχο αέριο.
Η ΤΕΧΝΗΤΗ ΓΟΝΙΜΟΠΟΙΗΣΗ
Πρώτα γίνεται η επιλογή μέλισσας αρσενικού γένους (Κηφήνας) για την συλλογή σπέρματος, με χρήση ένεσης. Έπειτα στην Βασίλισσα χορηγείται διοξείδιο του άνθρακα προκείμενου να αναισθητοποιηθεί(σπάνια τηρείται η πρακτική στις μεγάλες βιομηχανίες), ούτως ώστε να προχωρήσει η διαδικασία. Εφόσον συλλεχθεί το σπέρμα ο κηφήνας θανατώνεται καθώς έχει “ζευγαρώσει” με την Βασίλισσα. Εδώ να αναφερθεί ότι διατηρείται έως και 2 εβδομάδες το σπέρμα σε θερμοκρασία δωματίου σε ειδικές κάψουλεςΌταν έρθει η στιγμή για την τεχνητή γονιμοποίηση η Βασίλισσα τοποθετείται σε μικρο πλαστικό δοχείο,ανάποδα. Με ειδικά εργαλεία συγκρατείται το κεντρί της και την“ανοίγουν” προκείμενου να εισχωρήσουν το σπέρμα. Εφόσον η διαδικασία ολοκληρωθεί η Βασίλισσα επιστρέφεται στην κυψέλη. Εν συνεχεία, πολλές φορές για να μειωθούν τα κόστη, γίνεται διαλογή στις κυψέλες.
Μια συνηθισμένη πρακτική είναι να κόβουν τα φτερά της Βασίλισσας μέλισσας για να την εμποδίσουν να εγκαταλείψει την κυψέλη πράγμα που θα σήμαινε μείωση της παραγωγικότητας άρα λιγότερο κέρδος. Με αυτόν τον τρόπο ολοκληρώνεται η διαδικασία γονιμοποίησης χωρίς το ρίσκο καταστροφής η αστοχίας παράγωγης. Όταν δεν είναι παραγωγική η βασίλισσα την αντικαθιστούν με άλλη και όταν δεν γίνεται δεκτή από το μελίσσι επίσης κάποιες βασίλισσες που τοποθετούν σκοτώνονται.
Θέλεις να μάθεις πώς μπορείς να βοηθήσεις τις μέλισσες; Πάτησε εδώ
Σύνταξη: Κωνσταντίνα Λύρου
Comments